هنر سوزن دوزی و کاربردهای آن در یک نگاه

یکی از مهم ترین عواملی که باعث می شود به خیاطی به چشم یک هنر کاربردی نگاه کنیم این است که خیاطان حرفه ای علاوه بر دغدغه دوخت یک لباس ساده برای گذران زندگی روزمره، به زیبایی آن هم فکر می کنند. این موضوع تا آنجا اهمیت دارد که در هر بخش از دنیا، لباس هایی با تزئینات و دوخت های منحصر به فرد ایجاد شده و به عبارتی دیگر بخشی از هویت آن منطقه به حساب می آید. سوزن دوزی یکی از هنرهایی است که با آن می توان یک پارچه ساده را به یک اثر هنری دستساز و تماشایی تبدیل کرد. اگر فقط اسم این هنر را شنیده اید و اطلاعات دقیقی از ویژگی ها و کاربردهای آن ندارید، با این مطلب از مجله هنرمادر همراه شوید.

سوزن دوزی چیست؟

سوزن دوزی را می توان پرچمدار هنرهای دستی معرفی کرد. این هنر قدمت طولانی دارد و حتی این روزها هم اهمیت خود را از دست نداده است. در هنر سوزن دوزی، هنرمند طرح خود را با استفاده از یک رنگ ساده و ملایم روی پارچه رسم می کند. این طرح می تواند بسته به سلیقه هنرمند تغییر کند. البته معمولا برای این هنر از طرح های ساده ای استفاده می کنند.

پس از رسم شکل با کمک نخ های رنگی، بخیه هایی روی طرح می دوزند. در نهایت یک طرح دوخته شده رنگی پیش روی شما قرار می گیرد که می توانید از آن استفاده های متفاوتی داشته باشید. البته یادگیری این هنر به ترفندهای خاصی نیاز دارد. اگر به هنر سوزن دوزی علاقه دارید بهتر است برای فراگیری این تکنیک ها به یک آموزشگاه خیاطی متخصص و حرفه ای سر بزنید.

تاریخچه سوزن دوزی به چه زمانی باز می گردد؟

نمی توانیم با اطمینان بگوییم که این هنر دقیقا از چه زمانی میان مردم رایج شد. شاید حتی قدمت آن به صدها سال پیش برگردد. تنها اطلاعاتی که از این هنر وجود دارد این است که ابتدا میان مردم حاشیه خزر و البته در غرب ایران از دل زندگی عشایری سر برآورد. البته مردم تاجیکستان هم طرفدار این نوع از تزئین بر لباس های زنان بودند و از آن استفاده می کردند. اما نکته جالب این است که با وجود قدمتی که این هنر دارد، هنوز از دور رقابت زیبایی و مد خارج نشده است. حتی در لباس های مدرن و خاص امروزی هم علاوه بر نازک دوزی، از هنر سوزن دوزی استفاده می شود.

برای سوزن دوزی چه ابزاری لازم است؟

برای سوزن دوزی ابتدا باید یک پارچه مناسب انتخاب کنید. بهترین پارچه برای سوزن دوزی پارچه کتان، ابریشمی و زربافت است. برای شروع کار نخ ابریشمی، سوزن شارپ کوتاه و بلند و لوازمی مانند انگشتانه و قیچی را فراموش نکنید.

انواع سوزن دوزی های ایرانی را بشناسید

ده ها نوع سوزن دوزی و رودوزی در ایران وجود دارد. این هنرها اگرچه بسیار به هم شبیه هستند، اما تفاوت های جزئی آن ها باعث شده تا هرکدام در بخش خاصی از ایران رواج پیدا کند. با 3 مورد از مهم ترین سوزن دوزی های رایج آشنا شوید.

سوزن دوزی بلوچ یا بلوچی دوزی

این نوع سوزن دوزی تقریبا محبوب ترین نوع رودوزی لباس است که بر اساس سلیقه زنان بلوچ به وجود آمده و به همین دلیل است که این نام را برایش انتخاب کرده اند. این نوع سوزن دوزی با نخ های ابریشمی رنگی دوخته می شود. رنگ این نخ ها طبیعی است و در طول زمان تغییر نمی کند. این روزها این سبک پرطرفدار از سوزن دوزی در غرب کشور بیشتر دیده می شود.

این هنر برای تزیین لباس سنتی زنان و مردان بلوچ کاربرد زیادی دارد. در این تزئینات می توانید طرح های زیبایی از اشکال هندسی منظم با طرح ها و عناصر خاص را ببینید. طرح بلوچی دوزی اغلب بر پایه تکرار اشکال منظم شکل می گیرد و بیشتر به صورت افقی است. رنگ های غالب در این نقوش شاد است و رنگ های تندی مانند نارنجی، زرد و قرمز بیشتر از همه دیده می شوند.

سوزن دوزی ترکمن یا سیاه دوزی

این نوع از سوزن دوزی علاوه بر دوخت لباس، برای تزئین لوازمی مانند پرده هم به کار می رود. تفاوت اصلی این سبک با بلوچی دوزی این است که نوع دوخت در سیاه دوزی متراکم تر است و طرح های آن از سادگی کمتری برخوردار است. نقوش هندسی پایه اصلی طرح های سیاه دوزی است و رنگ های غالب آن سفید، قرمز و نارنجی است.

علامت های خاصی که در این طرح ها به کار رفته است در حقیقت الگوسازی هایی از طبیعت هستند. بعضی از این طرح ها هم نمادهایی از آداب و رسوم ترکمن ها را به نمایش می گذارند. این هنر برای تزئین لباس های رسمی ترکمن ها کاربرد دارد. به همین دلیل است که خیاطان حرفه ای برای آموزش دوخت لباس عروس ترکمن باید این هنر را یادبگیرند.

پته دوزی، از ارزشمندترین سوزن دوزی های ایران

از مهم ترین هنرهایی که بیشتر از همه در کرمان رواج دارد، هنر پته دوزی است. این هنر را نوعی از رودوزی و سوزن دوزی می دانند. مهم ترین تفاوت آن با دیگر سوزن دوزی ها این است که پارچه زمینه پته، معمولا از نوع ضخیم و پشمی است. علاوه بر آن طرح هایی که در پته ها دیده می شود بیشتر نقوش ذهنی مانند طرح بته جقه و گل و بوته را در بر می گیرد.

کاربرد سوزن دوزی سنتی در خیاطی امروز

این هنر قدیمی است اما هنوز هم در آموزش خیاطی و دوخت مدرن ترین لباس های اقوام ایرانی کاربرد دارد. با این حال تنها استفاده این هنر در لباس اقوام نیست. این روزها حتی در تزئین مانتوهای رسمی و کلاسیک، کیف های دستی و شال از تکه های سوزن دوزی استفاده می شود. در سال های اخیر با درک زیبایی و مفهوم این هنر، آن را برای تزئین لوازمی مانند پارچه های مبلمان، رومیزی و پرده هم استفاده می کنند.

برای یادگیری هنر سوزن دوزی و استفاده از آن در دوخت لباس باید سلیقه و حوصله کافی داشته باشید. بهتر است برای یادگیری اصولی این هنر، سراغ متخصصان این حوزه بروید و از آن ها کمک بگیرید. ما در آموزشگاه هنرمادر همراه شما هستیم تا با بهترین و کامل ترین آموزش ها، مبانی این هنر را به درستی بیاموزید.